Deze stelling werd mij afgelopen vrijdag door iemand toevertrouwd na afloop van de feestelijke ingebruikname van het nieuwe gebouwencomplex van ontwikkelaar en fabrikant van luchtveren VDL Weweler aan de Ecofactorij te Apeldoorn. Is dat zo? vroeg ik mij af. Het lijkt mij een bewering in de categorie self fulfilling prophecies. Neem VDL Weweler als voorbeeld. Al 90 jaar ontwerpt en fabriceert Weweler in haar niche één hoofdproduct: stalen veren voor trailers. Al voortbouwend op de ervaringen van hun klanten, heeft Weweler langs de weg van voortschrijdend inzicht wel zo ongeveer het hele verhaal ontrafeld over wat je met verenstaal allemaal kunt doen. Met als bijvangst een stroom van patenten. Met de ingebruikname van de nieuwe fabriek voegt VDL Weweler een nieuwe dimensie toe aan haar luchtveersysteem (letterlijk een evolutiesprong van het 2-D naar het 3-D walsen van staal). Zij verwacht daarmee in de komende jaren haar Europese marktaandeel van 40% (wereldmarktaandeel 20%) aanzienlijk te verhogen. Wie het logische en transparante verhaal van Weweler zo hoort, neigt ertoe het met mijn zegsman eens te zijn dat een dergelijke nichestrategie rond één product automatisch leidt tot duurzaam succes.
Dat doet bij menigeen de vraag rijzen: Wat is mijn niche en wat is mijn kernproduct, heb ik daar ook zoveel kennis en ervaring ingestopt dat ik kan claimen een categorie van één te zijn, waar de wereld niet meer omheen kan? En als dat niet het geval is, wat kan ik dan doen om wel die status te verdienen?
Twee extra voorwaarden voor succes
Er gaat onmiskenbaar een grote aantrekkingskracht uit van een dergelijke nichestrategie. Maar zo kort door de bocht lijkt deze mij te simpel. Ik wil tenminste twee voorwaarden aanvullen, waaraan volgens mij tevens voldaan moet worden wil de bovengenoemde selffulfilling prophecy in vervulling gaan. Ook deze twee voorwaarden kunnen worden afgelezen aan de VDL Weweler casus.
1. Ontdekkingsreis naar buiten
Zorg ervoor dat het pad waarlangs productversies, afzetmarkt, afdelingen, teams, leidinggevenden, medewerkers en organisatie zich aan elkaar kunnen ontwikkelen, door alle betrokkenen ervaren wordt als een spannende ontdekkingsreis en niet als een georganiseerde groepsreis om het met Bianca Elmers en Joop Swieringa te zeggen. Een ontdekkingsreis naar het nog onontgonnen niemandsland tussen de organisatie en haar omgeving waar niets bij voorbaat vastligt en waarbij iedere stap terdege onderzocht en beproefd wordt voordat zij definitief gezet wordt. Ik zie deze stijl van veranderen terug in de biografie van VDL Weweler (‘90 jaar inventief’) die zich laat lezen als een spannend jongensboek. Tussen de regels door proef je dat het deze ontdekkingsreis geweest is die ervoor gezorgd heeft dat veel medewerkers daar actief aan meegedaan hebben. Dat is bij uitstek de manier om de ongekende talenten van mensen aan het licht te brengen en in te schakelen.
2. Ontdekkingsreis naar binnen
Zorg ervoor dat het verhaal van ‘de organisatie die aldus met voortschrijdend inzicht op weg is naar het meest optimale antwoord op de vragen van haar klanten’ niet alleen het verhaal is van de CEO, maar dat dit verhaal doorlopend verteld en ‘gedaan’ wordt door iedereen binnen de organisatie, ieder op zijn/haar eigen manier, te beginnen door de leidinggevenden. Dat vergt het aangaan van de ontdekkingsreis naar binnen, waarbij mensen zichzelf en elkaar attent (durven) maken op de onderbewuste overtuigingen, die we individueel en collectief met ons meedragen en die het overtuigend uitdragen van het verhaal in de weg staan. Ik doel op de vele ’triggers en Verborgen Bestuurders’ die ons gedrag aansturen zonder dat we ons daar van bewust zijn. Samen met collega’s deze ontdekkingsreis naar binnen maken vergt minstens zoveel durf en vertrouwen als de ontdekkingsreis naar buiten die hierboven onder punt 1 genoemd wordt. Ik weet dat omdat ik als moderator/reisleider een bijdrage heb mogen leveren aan beide ontdekkingsreizen.
De magie treedt in zodra het verhaal in alle toonaarden continu en consistent verteld wordt door de gehele organisatie heen. Het wordt dan de referentie waartegen alles wat er gebeurt in en rond de organisatie betekenis krijgt. Bij de rondleiding afgelopen vrijdag informeerden een twintigtal leidinggevenden/medewerkers de genodigden in groepen van 10 tot 15 personen over het volledig geïntegreerde en gerobotiseerde productieproces dat op dat moment zijn wereldpremière beleefde. Het was fascinerend om te zien en te horen hoe zij allemaal tot in de finesses op de hoogte waren van dit geheel in eigen regie ontworpen productieproces. Dit productieproces is, om een understatement te gebruiken, zeer gedurfd en geavanceerd. Op ieder gewenst niveau, inspelend op de voorkennis van de vragenstellers, beantwoordden zij alle vragen daarover. Steeds refererend aan het grote verhaal en businessconcept erachter.
Nog maar een paar jaar geleden constateerde ik met de leden van het managementteam dat er op dat moment nogal wat verschillende verhalen de ronde deden die het succes en/of het gebrek daaraan poogden te verklaren. Afhankelijk van met welke discipline je sprak kwam er een ander verhaal tevoorschijn als verklaring van het verleden en als wegwijzer naar de toekomst. Het is naar mijn mening een enorme felicitatie waard dat VDL Weweler zich inmiddels niet alleen in technische zin inventief mag noemen want dat is zij onmiskenbaar al 90 jaar lang, maar dat zij haar slogan “Kracht door samenwerking” inmiddels ook doorvertaald heeft naar Sociale Innovatie. Prof. Henk Volberda c.s. hebben waarschijnlijk gelijk: zodra technische innovatie en sociale innovatie hand in hand gaan met elkaar, staat niets de selffulfilling prophecy, waar dit verslag mee begint, in de weg om bewaarheid te worden.